Төлбөргүй мэдлэг олж авах хамгийн сайн газар юу вэ?

Хүн болгон л энэ асуултын хариу нь интернет гэдэг.

Гэхдээ би саяхныг болтол хаанаас тийм их юм сурч болдгийг нь мэддэггүй явлаа. Ихэнх нь л төлбөртэй, хамрах хүрээний хувьд ч тун хязгаарлагдмал.

Түгжирчихсэн: хуульзүйт ёсны шинэчлэлийн бартаат замд

Аризонагийн Их Сургуулийн хуулийн профессор Вайт Монголын талаар "Gridlocked: the uneven road to rule-of-law reform in Mongolia" нийтлэлд ийнхүү бичжээ:

"Unfortunately, because lawlessness and chaos benefit the corrupt elite, there is little chance that they will address it (on the roads or elsewhere) — especially not now in the new age of Minegolia."

Махчлан орчуулваас: "Харамсалтай нь, хуульгүйдэл, тогтворгүй байдал нь авилгажсан элит ангид ашигтай учир тэд энэ асуудлуудыг эмхлэх магадлал тун бага (гудамжинд ч гэсэн, өөр газар ч гэсэн). Уурхай-монгол болсон өнөөгийн шинэ цаг үед бүр ялангуяа."

Тэрээр 2012 оны 5-р сарын 22-нд МУИС-ийн ЭЗС дээр бидний урилгаар ирж "The City Chaotic: Urban Physical Disorder and the Negative Rule of Law" сэдэвтэй Улаанбаатар хотын талаар лекц уншиж билээ.

Проф. Вайт миний мэдэхээр Монголын хуульзүйн тогтолцооны талаар хамгийн их судалгаа хийсэн Америк хүн. Түүний "Голдоо хүртэл өтчихсөн: Төсөл олзлогдсон нь ба Монголын шүүхийн тогтолцооны шинэчлэлийн гажуудал" ажил нь 2009 онд East Asia Law Review хэмээх хуульзүйн сэтгүүлд нийтлэгдэж байсан.

Дэлгэрэнгүй

Орчуулга: rule of law-хуульзүйт ёс

Mongolia bids to keep city cool with 'ice shield' experiment

Монгол Улс нийслэл хотоо сэрүүцүүлэх зорилгоор дэлхийд хамгийн том мөсөн хавтан өвөлдөө бэлдэж зундаа хотын төвд байрлуулах гэж байна гэсэн мэдээ Их Британы "Guardian" сонинд мэдээлжээ. Туршилтын өртөг нь тэрбум төгрөг. Дэлгэрэнгүй

Нөөцийн хараал ба Сонгуулийн дүрэм: Эдийн засгийн шинжлэх ухаан юу гэж зөвлөнө вэ?

Аливаа нийгэм дүрэмгүйгээр оршин тогтноддогүй. Тоглоомын дүрмээ эхнээсээ тогтоон түүнийгээ нийтээр сахин биелүүлэх нь нийгэм болон эдийн засгийн хөгжлийн нэг угтвар нөхцөл. Монгол улс дүрэм сахих байдлаараа тийм ч сайн биш. Дэлхийн Банкны Институцийн чадавхийн жагсаалтын "Rule of Law" буюу "Хууль Дүрмээ Дээдлэн Хүндэлдэг Эсэх" гэсэн үзүүлэлтээр байнга л дунджаас дооуур ордог. Гэхдээ диктаторын бус, хууль эрхэт ардчилсан нийгэмтэй учир ОХУ, БНХАУ болон Казахстанаас дээр. Энэхүү үзүүлэлтээ сайжруулахын хэрээр бид хөршүүдээсээ харьцангуй давуу талтай болно гэсэн үг. 

Дунджаас доогуур байдаг нь манай түүхтэй холбоотой. Жишээ нь Чингис хааны үед цагаан ястнууд гэмт үйлдэл хийвэл Их Засаг Хуулийн цаазаас хэд хэдэн удаа хэлтэрчихдэг байв. Социализмын үед бол Нам нь ерөнхийдөө хууль дүрмээс дээгүүр байж. Өнөөдөр ямар байгааг нь бид бүгд мэдэж байгаа үүнийгээ өөрчлөх хэрэгтэй байна.

Нийгэмд байдаг хамгийн том дүрэм бол сонгуулийн дүрэм. Үүнээс бусад хууль, дүрэм журам, эдийн засагт хэрэгжих бодлого бүгд хамаарна. 

Сонгуулийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гэж буйтай холбогдуулан миний бие дээрх сэдвээр 6 сард нэгэн товч нийтлэл бичин Өдрийн Сонин болон Зууны Мэдээ Сонинд хэвлүүлэхээр дэмий л хөөцөлдөж билээ. Эрх мэдэл бүхий хүмүүст ч шууд дамжуулах гэж нэлээд хичээсэн.  Энэхүү асуудлаар би юу гэж бодож байна вэ гэж нэгэн оюутан саяхан асуухаар нь энд тавья гэж бодлоо.