Монгол улс дахь эдийн засгийн шинжлэх ухааны хөгжил дэлхийд хаана нь явна вэ?

Дэлхийн нийт 196 улс (энд АНУ-уудын мужууд орно)-ыг эдийн засгийн шинжлэх ухааны судалгааны түвшингээр нь эрэмбэлсэн жагсаалтыг олон улсад нэр хүндтэй IDEAS байгуулагаас гаргажээ. Монгол улс энэхүү жагсаалтын 184-т жагсаж байна. Жагсаалтыг эндээс үзнэ үү: http://ideas.repec.org/top/top.country.all.html Монгол улсаас арай доогуур эрэмбэлэгдэж байгаа улсууд нь гэвэл үндсэндээ нэг бол дайн тулаантай эсвэл коммунистаараа байгаа Зимбабве, Куба, Лисото, Ангола, Сири, Лаос гэх мэт нь. 

Санхүүгийн сэтгэлгээний түүх

Ухаант хүмүүсийн оюуны охь болсон онолуудтой анх уншиж танилцахад ямар нөхцөл байдал тэдгээрийг үүсгэж гаргаж ирэхэд хүргэсэн, тэдгээрийг бүтээгчид ямар хүндрэл бэрхшээл туулсаныг нь эхлээд мэдэж байвал илүү дөхөмтэй байдаг. Санхүүгийн шинжлэх ухааны хамгийн гол онолууд болох Капитал Хөрөнгийн Үнэлгээний Загвар (CAPM), Арбитраж Үнэлэлгээний Онол (APT),  оновчтой багц сонголтын онол гэх мэтийн түүхийн талаар та тэргүүлэх эрдэмтдийн дараах лекцүүдээс сонсож болох юм.

Их Британи, Умард Ирландын Вант Улсад суралцах хамгийн гайхамшигтай боломж

Chevening гэдэг энэхүү хөтөлбөр суралцах хугацаанд хамгийн өндөр тэтгэлэг өгдөгөөрөө оюутнуудын дунд алдартай. Сүүлийн үед Монгол Улсад шинээр дэмжих болсон салбар нь банк санхүүгийнх! Ирэх жилийнх нь элсэлтэд өргөдөл авах хугацаа дуусахад 19 хоног үлджээ.

http://www.chevening.org/

Masters of Money

Та анзаарсан бол BBC World Service-ээр сүүлийн 2 долоо хоногт BBC-ийн эдийн засгийн редактор Stephanie Flanders -ийн цуврал баримтат кино гарлаа. Энэ Бямбад Карл Марксын талаарх нэвтрүүлгээр уг цуврал дуусна. 

Хэрэв та Кейнс, Хайек,  болон Маркс гэсэн агуу эдийн засагчид өнөөгийн дэлхийн макро эдийн засгийн талаар юу гэж дүгнэх байсан талаар мэдэхийг хүсвэл заавал үзээрэй. Stephanie нэлээн хүчин чармайлт гаргаж өнөөдрийн нөлөө бүхий эдийн засагчид болох Жозеф Стиглиц (2001 оны Нобелийн шагналт), Пол Кругман (2008 оны Нобелийн шагналт), Мервин Кинг (Английн Төв Банкны ерөнхийлөгч) мэт хүмүүсээс ч ярилцалага авсан байгаа.

Монгол эдийн засагчид авууштай сургамж:

МУ-ын Төрийн соёрхолт О. Чулуунбаатар:
"Судлаач математикчийн чансааг олон улсын хэмжээнд хэвлэж нийтлүүлсэн эрдэм шинжилгээний өгүүллээр нь тодорхойлдог юм"

Өдрийн Сонин 2012.12.03, 19-р нүүр.

Park avenue (Паркын өргөн чөлөө)

Нью Йоркийн Паркын өргөн чөлөө (Бронксынх биш) хэрхэн эдийн засаг, нийгмийг жолооддог тухай энэхүү киног эдийн засаг сонирхогч хэн бүхэн үзүүштэй мэт санагдав. Энэхүү киног Монголын шилдэг эдийн засагчдын нэг Галиндэвийн Рагчаасүрэн санал болгосон байсан, үнэхээр ч үр ашиггүй нэг цагийг өнгөрөөсөнгүй.

Уг киноны 30 дахь минутанд гарч буй "Atlas shrugged" буюу Монголоор "Атлантын нуруу тэнийв" хэмээн орчуулагдсан номын зохиогч Айн Рандын ярилцлага (once discredited philosopher author) надад тун сонирхолтой санагдав.

Пунцагийн Батаа

Зарим хүний туулж өнгөрүүлсэн амьдралын түүх маш сонирхолтой, бусдад сургамжтай байх нь бий. Миний эцэг Пунцагийн Батаагийнх тийм гэдэгт би огт эргэлздэггүй. Өнгөрсөн 7 хоногт түүний компьютер доторх зүйлсийг архивлаж байгаад нутгийн зөвлөлдөө бичиж өгсөн намтрыг нь олсноо өөрийнх нь зөвшөөрөлтэйгөөр энд тавьчихъя хэмээн бодсон юм.

Сумогийн хүчтэн Мөнхбатын Даваажаргал Эконометрикийн хүчтэн Фумио Хаяаши хоёр

Энэхүү зургийг Японы тэргүүлэх эдийн засагчдийн нэг профессор Хаяаши өөрийн веб хуудаснаа бахархалтайгаар тавьсан байдаг.

Нэр томъёоны орчуулга

Энэхүү хэсэгт эконометрик болон санхүүтэй холбоотой зарим үгийн орчуулгын талаарх өөрийн саналаа оруулж байна. Танд эдгээр орчуулгын талаарх өөр санал байгаа бол comment хэсэгт түүнийгээ бичиж үлдээнэ байх гэж найдаж байна.

Монгол Эдийн Засагч Дэлхийд

Туваандоржийн Пүрэвдорж  гэдэг залуугийн Олон Бүтцийн Өөрчлөлттэй Олон Тэгшитгэлт Загварт Загвар Сонгох Шалгуур Ашиглах нь сэдэвт бүтээл The Journal of Econometrics-д нийтлэгджээ (бүрэн эхээр нь үнэгүй энэхүү хаягаас уншиж болох юм байна). Уг сэтгүүл нь Эконометрикийн шинжлэх ухааны шилдэг гурван сэтгүүлд зүйл ёсоор ордог бөгөөд мэдээж ерөнхий эдийн засгийн шинжлэх ухааны сэтгүүлүүдийн ТОР-10-д багтана.

Өдрийн сонинд өгсөн ярилцлага

Даруухан бус л гарчигтай юм. Гэхдээ ийм нэг ярилцлага гарч.

Тэд бидний тухай

Олон улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр Монголын тухай юу бичигдэж, яригдаж байгаа нь надад үргэлж сонин санагддаг. Зөвхөн Монголын тухай ч биш, харин Монголд нөлөөлж болох үйл явдлууд.

Тэдний Монголтой холбоотой үйл явдлыг харж байгаа өнцөг нь биднийхээс өөр учир бидэнд хайрцагнаасаа гарч харахад тустай гэж үзэн энэхүү бичлэгийг эхлүүллээ. Байнга шинэчлэхийг зорьж байгаа учир хааяа орж ирж харна биз ээ. Үүн дээр нэмж оруулж бусадтай хуваалцах мэдээ байвал Comment хэсэгт үлдээнэ үү.

Дэлхийн цалингийн шатлалын хаана нь та явна вэ?

Олон Улсын Хөдөлмөрийн байгууллагын мэдээлэл дээр тулгуурлан Их Британы BBC агентлагаас дэлхийн цалингийн шатлалыг энд гаргажээ. Түүвэрт хэт ядуу улсуудыг оруулалгүй нийт 72 улсыг хамруулсан байна.

Улс бүрийн амьжиргааны түвшин өөр өөр байдгийг бодолцон татварын өмнөх дэлхийн дундаж цалинг сарын 1480 америк доллар гэж тооцоолжээ.

Пи Ар

Эдвард Бернэйсийг Пи Арын (PR: Public Relations) эцэг гэдэг.

Нийгмийн үзэл бодолд өөрсөддөө ашигтай байдлаар нөлөөлөх гэдэг утгаар нь коммунистууд ч үүнийг өргөн хэрэглэдэг байв, өнөөдөр ч (арай бага хэмжээгээр гэж найдна) хэрэглэгдсээр байна. Авга ах Зигмунд Фройдын сэтгэл зүйн онол дээр тулгуурлан тэрээр компаниуд хэрхэн шинэ бүтээгдэхүүн зарах, улс төрчид хэрхэн олон нийтийн дэмжлэг авах үндсэн аргачлалыг боловсруулсан гэдэг.

BBC-ийн Адам Көртис-ийн түүний талаар хийсэн Өөрийн Тань Зуун (Century of the Self) хэмээх баримтат кино таныг уйдаахгүй гэдэгт найдаж байна.

Эдийн засгийн шинжлэх ухаан Монголд

Олон улсын инфляцийн динамик дахь бүтцийн өөрчлөлт сэдэвт ажил маань The Review of Economics and Statistics -д хэвлэгдэв. Энэхүү сэтгүүлийг эдийн засгийн шинжлэх ухааны шилдэг 10-ын нэг гэдэг (энд дарж үз). 

Тамирчинтай жишвэл энэ бол эрдэмтэн хүний авч болох олимпын медаль бөгөөд МУИС-аас анх удаа олон улсын тэргүүлэх түвшинд хүлээн зөвшөөрөгдөж байгаа нь энэ. Монгол улсад энэхүү шинжлэх ухаан зөв гольдролоороо цэцэглэн хөгжих болтугай.

Ярилцлага 2: Бензиний үнэ өссөнд Монгол Банкыг буруутгаж байгаа нь зөв үү?

Буруутныг хайхдаа өөрсдийгөө бас оруулаарай

Хэвлэл мэдээллээр бензиний үнэ өссөнд Монгол Банкыг буруутгаж байна. Шалтгаан нь Америк доллартай харьцах Төгрөгийн ханш сүүлийн үед унаж импортлогчид шатахууны үнийг нэмэгдүүлэхээс өөр аргагүй болсон гэсэн тайлбар. Энэ нь нэлээн өнгөц тайлбар юм л даа. Мэдээж Монгол Банк гадаад валютын нөөцөөсөө Америк доллар зарж долларын ханшийг бага зэрэг бууруулж болно. Гэхдээ 2008 онд ийм л байдлаар валютын нөөцийнхөө талыг алдсаныгаа мартах ёсгүй.  

Зууны Мэдээ сонинд өгсөн ярилцлагууд

Зарим сайн оюутнуудаа Монголын нийгэм, эдийн засагт болж буй асуудлуудаар миний үзэл бодлыг асуудаг болсонд нь туйлаас их баярлаж байна. Хэвлэлийнхний бидэнд хүргэж буй мэдээллээс даван гарч үнэнийг илэрхийлнэ гэдэг бол оюунлаг хүний шинж байсаар ирсэн.

Зууны Мэдээ сонины сурвалжлагч Ц. Мягмарбаярт өгсөн хоёр ярилцлагаа энд тавьж байна. Эхнийх нь 2011.12.14-ний дугаарт хэвлэгдсэн, удаах нь тэдний шаардлагыг хангаагүй бололтой (2012.1.10-ны дугаарт хэвлэгдэх байсан)


Ярилцлага 1